Τα Αποτελέσματα της Πανδημίας στον Εκφοβισμό και την Ψυχική Υγεία των Εφήβων
Η πανδημία αποτέλεσε μια κρίσιμη περίοδο που, καθώς μας άφησε, έφερε μαζί της σημαντικές αλλαγές και νέες συνήθειες. Ενώ οι ενήλικες φαίνεται να έχουν αναπτύξει μια καλύτερη ανθεκτικότητα και προετοιμασία για να διαχειριστούν μεγάλες κρίσεις, οι έφηβοι είναι πιο ευάλωτοι σε τέτοιες καταστάσεις. Αυτή η ευαλωτότητα αποτυπώνεται σε ποικίλα ερευνητικά ευρήματα.
Οι Αλλαγές μετά την Πανδημία
Στην Ελλάδα, πρόσφατες μελέτες έχουν αναδείξει σημαντικές μεταβολές στις εμπειρίες εκφοβισμού (bullying) και τα συναφή συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα μεταξύ των νέων ηλικίας 12-16 ετών, πριν και μετά την πανδημία.
Αύξηση του Εκφοβισμού
Μια μελέτη χρονικής τάσης που διεξήχθη στην Ελλάδα συνέκρινε στοιχεία από δύο έρευνες: μία του 2016, πριν από την πανδημία, και μία άλλη του 2023, μετά από αυτήν. Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: υπήρξε σημαντική αύξηση στα περιστατικά παραδοσιακού (12,4% σε 21,7%) και διαδικτυακού εκφοβισμού (από 4,0% σε 11,6%).
Αυτές οι αυξήσεις υποδηλώνουν ότι η πανδημία μπορεί να έχει επιδεινώσει παράγοντες που συμβάλλουν στον εκφοβισμό, όπως το άγχος, η κοινωνική απομόνωση και η αυξημένη διαδικτυακή δραστηριότητα. Η στροφή στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η μειωμένη προσωπική επίβλεψη δημιούργησαν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού, ενώ η επιστροφή στις αίθουσες μπορεί να έχει επανενεργοποιήσει τις παραδοσιακές συμπεριφορές εκφοβισμού.
Προκλήσεις Ψυχικής Υγείας
Η ίδια μελέτη κατέγραψε επίσης σημαντική αύξηση των συναισθηματικών και συμπεριφορικών δυσκολιών, με τη μέση συνολική βαθμολογία να ανεβαίνει από 8,59 σε 14,16 μεταξύ 2016 και 2023. Αυτά τα ευρήματα ευθυγραμμίζονται με άλλες έρευνες που δείχνουν ότι η πανδημία έχει επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία των νέων. Παράγοντες όπως η παρατεταμένη κοινωνική απομόνωση, το οικογενειακό άγχος και η αβεβαιότητα για το μέλλον έχουν συμβάλει στην αύξηση του άγχους, της κατάθλιψης και των προβλημάτων συμπεριφοράς.
Σημείωση από τον κ. Γεράσιμο Κολαΐτη: «Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι έφηβοι μαθητές γυμνασίου παρουσίαζαν σημαντικά αυξημένα ποσοστά σχολικού εκφοβισμού και βίας μετά την πανδημία σε σχέση με πριν. Επίσης, οι έφηβοι εμφάνιζαν υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικών και συμπεριφορικών δυσκολιών, με σύνδεση μεταξύ εμπλοκής σε bullying και ψυχικής υγείας.»
Ποιοι Είναι Περισσότερο Επιρρεπείς στον Εκφοβισμό;
Η μελέτη αποκάλυψε κάποιους δημογραφικούς παράγοντες που σχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής στον εκφοβισμό και προβλήματα ψυχικής υγείας.
- Αγόρια: Είχαν διπλάσιες πιθανότητες εμπλοκής σε σύγκριση με τα κορίτσια.
- Παιδιά από αστικές περιοχές: Είχαν περισσότερες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε cyberbullying.
- Παιδιά από μη παραδοσιακές οικογένειες: Αυτά που δεν ζούσαν με τους δύο βιολογικούς γονείς ή που δεν είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα, είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να εμπλακούν σε bullying.
Είναι γνωστό ότι τα παιδιά από οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές δυσκολίες είναι ευάλωτοι πληθυσμοί. Είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη αυτοί οι επιβαρυντικοί παράγοντες κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων πρόληψης και ψυχικής υγείας.
Σημαντικότητα των Παρεμβάσεων
Η αυξημένη συχνότητα εκφοβισμού και των προκλήσεων ψυχικής υγείας μεταξύ των Ελλήνων εφήβων μετά την πανδημία τονίζει την επείγουσα ανάγκη για στοχευμένες στρατηγικές παρέμβασης.
Σχολικά Προγράμματα
Τα σχολεία πρέπει να εφαρμόζουν ολοκληρωμένα προγράμματα κατά του εκφοβισμού, χωρίς αποκλεισμούς, λαμβάνοντας υπόψη το διαφορετικό υπόβαθρο και τις εμπειρίες των μαθητών. Επιπλέον, οι υπηρεσίες υποστήριξης ψυχικής υγείας θα πρέπει να ενισχυθούν εντός των εκπαιδευτικών πλαισίων, παρέχοντας προσβάσιμη συμβουλευτική και δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό σχολικό περιβάλλον.
Σημείωση από τον κ. Κολαΐτη: «Απαιτούνται παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα: ατομικό, πρόληψης, έγκαιρης ανίχνευσης και διαχείρισης των συνεπειών του bullying. Είναι επίσης σημαντική η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και η εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης.»
Συμπέρασμα
Η κατάσταση των εφήβων σήμερα απαιτεί άμεσες δράσεις για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της πανδημίας στον εκφοβισμό και τη ψυχική υγεία. Η πολιτεία πρέπει να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες με την αξιοποίηση υπηρεσιών και ειδικών που διαθέτουν γνώση και εμπειρία.
Οι πληροφορίες σε αυτό το άρθρο δεν υποκαθιστούν την ιατρική συμβουλή.